ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ο ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΑΣ ΛΕΕΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ
|
Στην εισαγωγή, αφιερώνοντας την εργασία μου στον «πιο όμορφο κόσμο που η καρδιά μας λέει ότι είναι εφικτός», μίλησα για την αντίσταση του νου στο ενδεχόμενο ενός κόσμου πολύ διαφορετικού από αυτόν που γνωρίζουμε. Οι αιώνες και οι χιλιετίες που πέρασαν μας συνήθισαν πράγματι σε έναν κόσμο μεγάλης και αυξανόμενης ανισότητας, βίας, ασχήμιας και αγώνα. Είμαστε τόσο συνηθισμένοι σε αυτό που έχουμε ξεχάσει πως μπορεί να υπήρξε κάτι διαφορετικό. Μερικές φορές, μια εκδρομή σε ανέγγιχτα κομμάτια της φύσης, σε έναν παραδοσιακό πολιτισμό ή στον πλούτο των αισθήσεων που κρύβονται πίσω από τον εξαθλιωμένο σύγχρονο κόσμο μας θυμίζει τι χάθηκε, και αυτή η υπενθύμιση πονάει, ρίχνοντας αλάτι στην πληγή της διάστασης. Τέτοιου είδους εμπειρίες μας δείχνουν τουλάχιστον τι είναι εφικτό, τι υπήρξε και τι μπορεί να υπάρξει, όμως δεν μας δείχνουν πώς να δημιουργήσουμε έναν τέτοιο κόσμο. Έχοντας να αντιμετωπίσει τεράστιες διατεταγμένες δυνάμεις που μάχονται να διατηρήσουν το κατεστημένο, ο νους μας τα χάνει. Οι κλεφτές ματιές σε έναν ομορφότερο κόσμο που μπορεί να συναντήσουμε στη φύση, σε ιδιαίτερες συγκεντρώσεις, σε φεστιβάλ μουσικής, σε ιεροτελεστίες, στην αγάπη και στο παιχνίδι μας αποθαρρύνουν περισσότερο όταν πιστεύουμε ότι δεν θα γίνουν ποτέ κάτι παραπάνω από μια πρόσκαιρη ανάπαυλα από τον κόσμο που έχουμε συνηθίσει, ο οποίος συνθλίβει την ψυχή μας και καθοδηγείται από το χρήμα. Ένας από τους βασικούς στόχους αυτού του βιβλίου είναι να συντάξει τη λογική του νου μαζί με τη γνώση της καρδιάς: για να προβάλουμε όχι μόνον τι είναι δυνατόν να συμβεί αλλά και πως θα φτάσουμε σε αυτό. Όταν χρησιμοποιώ τη λέξη δυνατόν, δεν είναι με την έννοια του «ίσως», όπως λέμε «Ίσως θα συνέβαινε αν είμαστε πολύ τυχεροί». Εννοώ δυνατόν με την έννοια ότι εμείς είμαστε ικανοί να το κάνουμε να συμβεί: ένας ομορφότερος κόσμος είναι κάτι που μπορούμε να δημιουργήσουμε. Έχω δώσει πολλές αποδείξεις της δυνατότητας πραγματοποίησής του: την αναπόφευκτη κατάλυση του χρηματοοικονομικού συστήματος που εξαρτάται από την εκθετική ανάπτυξη, την αλλαγή κατεύθυνσης προς μια νέα συνειδητότητα και έναν συνδεδεμένο εαυτό σε μια συν-δημιουργική συνεργασία με τη γη και διάφορους τρόπους με τους οποίους τα απαραίτητα στοιχεία της ιερής οικονομίας ήδη ξεπροβάλλουν. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε να δημιουργήσουμε. Μπορούμε και το κάνουμε. Και έχοντας υπόψη το ποσοστό του κακού και της ασχήμιας του σημερινού κόσμου που οφείλονται στο χρήμα, μπορείτε να φανταστείτε πως θα είναι ο κόσμος όταν το χρήμα μεταμορφωθεί; Δεν μπορώ να το φανταστώ καθόλου, αν και μερικές φορές οραματίζομαι εικόνες που με αφήνουν έκπληκτο. Ίσως δεν φταίει ότι δεν μπορώ να το φανταστώ· ίσως φταίει ότι δεν τολμώ να το φανταστώ. Το όραμα ενός αληθινά ιερού κόσμου, μιας ιερής οικονομίας, κάνει ακόμα πιο φανερό το μέγεθος των σημερινών μας βασάνων. Όμως θα μοιραστώ ό,τι έχω δει στους οραματισμούς μου, ακόμα και τα κομμάτια, που βασίζονται περισσότερο σε υποθέσεις, ακόμα και τα πλέον αφελή, τα πλέον μη πρακτικά, τα πλέον ονειρικά. Ελπίζω αυτή η κίνησή μου να μην επηρεάσει την αξιοπιστία που καλλιέργησα (αν τα κατάφερα) παρουσιάζοντας τις έννοιες των ιερών οικονομικών με έναν συνεπή, λογικό τρόπο. Έδωσα σε αυτό το βιβλίο πολλά άλλα παραδείγματα τρόπων με τους οποίους η ιερή οικονομία που περιγράφω όχι απλώς είναι εφικτή αλλά αρχίζει πράγματι να αναδύεται. Οι παλιές μέθοδοι είναι ακόμα είναι ακόμα κυρίαρχες αλλά αποσυντίθενται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Έγραψα αυτό το βιβλίο ανάμεσα στο πρώτο στάδιο αυτού του Μεγάλου Ξεκαθαρίσματος – την οικονομική κατάρρευση του 2008 – και το δεύτερο στάδιο, το οποίο φαντάζομαι ότι θα αρχίσει μέσα στα επόμενα ένα-δύο χρόνια. Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πως θα εξελιχθεί. Ανάλογα με τα γεωπολιτικά γεγονότα, ακόμα και τις φυσικές καταστροφές, η παλιά τάξη πραγμάτων ίσως διατηρήσει κάποια φαινομενική ομαλότητα για λίγα ακόμα χρόνια. Όμως το τέλος της Εποχής της Τοκογλυφίας είναι κοντά, το ίδιο και το τέλος της Ιστορίας της Ανόδου και το τέλος της Εποχής της Διάστασης. Η γέννηση της καινούριας εποχής, η δοκιμασία της ενηλικίωσης της ανθρώπινης φυλής, ίσως είναι λίγο άβολη. Πιθανώς να περιλαμβάνει τα συνήθη επακόλουθα μιας οικονομικής κατάρρευσης –φασισμό, πολιτική αναταραχή και πόλεμο – όμως πιστεύω ότι αυτή η σκοτεινή περίοδος θα είναι πολύ βραχύτερη και κυρίως πολύ πιο ήπια από όσο θα περίμενε λογικά κανείς. Το πιστεύω αυτό εξαιτίας όλων των φωτισμένων ανθρώπων που συναντώ συνέχεια! Εμείς οι άνθρωποι μάθαμε πολλά στα τελευταία πενήντα χρόνια, και η συνείδησή μας έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο της εξέλιξής της. Θα είναι το ίδιο όπως με τη μεταμόρφωση σε προσωπικό επίπεδο. Στη μετάβαση προς έναν νέο τρόπο ζωής, ίσως να ξαναδοκιμάσουμε τον παλιό μια-δυο φορές και να προσπαθήσουμε να ξαναμπούμε στη μήτρα· όταν όμως το δοκιμάσουμε, θα δούμε ότι δεν μας χωράει πια, και η κατάσταση που ανεχτήκαμε για χρόνια θα γίνει ανυπόφορη μέσα σε λίγες βδομάδες ή μέρες. Έτσι θα είναι γενικά για την ανθρωπότητα – λίγα χρόνια σκότους και αναταραχής. Ίσως αυτή η φάση της επιταχυνόμενης μετάβασης θα είναι αυτό που υπέθεσα νωρίτερα για μια ταχεία διαδοχή μικρο-εποχών που θα ολοκληρώσει την εποχή των εργαλείων που διάρκεσε εκατομμύρια χρόνια, την εποχή της φωτιάς που διάρκεσε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, την εποχή του συμβολικού πολιτισμού που διάρκεσε δεκάδες χιλιάδες χρόνια, την εποχή της γεωργίας που διάρκεσε πολλές χιλιετίες, την εποχή των μηχανών που διάρκεσε αιώνες, και την εποχή της πληροφορίας που διάρκεσε δεκαετίες. Η εποχή πλησιάζει και μετά θα έρθει μια αλλαγή είναι πολύ πιο έντονη από κάθε προηγούμενη. Τώρα που μπήκαμε στη σφαίρα της εικασίας, θέλω να περιγράψω μερικές ακόμα πλευρές της ιερής οικονομίας που πιστεύω ότι θα αναπτυχθούν μέσα στους επόμενους δύο αιώνες. Αυτό το βιβλίο έχει περιγράψει εξελίξεις που μπορούμε να δημιουργήσουμε μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια, και σε μερικές περιπτώσεις στα επόμενα πέντε. Τι θα συμβεί στα επόμενα διακόσια χρόνια; (Είμαι επιφυλακτικός –ίσως θα έπρεπε να έχω πιο μεγαλόπνοα σχέδια!) Ένα φυσικό επακόλουθο της μη αποθήκευσης των δώρων και της κοινωνικής φύσης της προσφοράς τους είναι ότι ο πλούτος στους πολιτισμούς δώρων έχει την τάση να είναι διαφανής στο κοινό. Όλοι γνωρίζουν ποιος έδωσε τι σε ποιον, ποιος έχει και πόσα έχει, ποιος αποθηκεύει πλούτο και ποιος είναι γενναιόδωρος. Μεταφράζοντας αυτά τα δεδομένα στη δυναμική του σύγχρονου χρήματος, αυτό σημαίνει ότι όλες οι χρηματικές επενδύσεις και οι χρηματικές συναλλαγές θα ‘πρεπε να είναι διαφανείς για κοινό. Με τον ερχομό του χρήματος, μία νέα μυστικότητα ήρθε να μολύνει τον πλούτο, μία μυστικότητα που ήταν ανέφικτη πριν. Όταν ο πλούτος ήταν γη, πρόβατα και βοοειδή, δεν υπήρχε τρόπος να κρυφτεί ο πλούτος, και άρα δεν υπήρχε λόγος αποφυγής των κοινωνικών υποχρεώσεων που επιφέρει ο κρυμμένος πλούτος. Όμως το χρήμα μπορούμε να το καταχωνιάσουμε στο υπόγειο, να το θάψουμε στο χώμα, να το καταχωνιάσουμε σε τραπεζικούς λογαριασμούς, να το κρατήσουμε μυστικό, να το κρατήσουμε εμπιστευτικό. Για να καταργήσουμε τις αρνητικές συνέπειες του χρήματος πρέπει τελικά να καταργήσουμε αυτό το χαρακτηριστικό του χρήματος. Η μετάβαση από το υλικό στο ηλεκτρονικό νόμισμα κάνει κάτι τέτοιο εφικτό αλλά βέβαια εγείρει τον φόβο του ελέγχου από ένα ολοκληρωτικό σύστημα. Άραγε θέλουμε η κυβέρνηση να μπορεί να ελέγξει κάθε συναλλαγή, ως μέρος ενός Προγράμματος Ολικής Παρακολούθησης των Πληροφοριών; Μάλλον όχι – εκτός κι αν κάθε δαπάνη της κυβέρνησης είναι κι αυτή σε κοινή θέα. Δεν γίνεται τα οικονομικά κάποιων ανθρώπων και οργανισμών να είναι γνωστά και κάποιων άλλων να είναι μυστικά. Το χρήμα πρέπει να είναι καθολικά διαφανές. Προφανώς, ένα σύστημα στο οποίο όλες οι συναλλαγές και όλες οι τραπεζικές καταθέσεις είναι σε κοινή θέα θα άλλαζε ριζικά την επιχειρηματική πρακτική. Αν είσαστε ποτέ επιχειρηματίες, φανταστείτε ότι κάθε πελάτης, προμηθευτής και ανταγωνιστής σας θα μπορούσε να γνωρίζει τις αληθινές δαπάνες για το καθετί! Ωστόσο, η χρηματική διαφάνεια εντάσσεται με φυσικότητα στα επιχειρηματικά μοντέλα που εμπνέονται από την οικονομία του δώρου που ανέλυσα στο Κεφάλαιο 21, που απαιτούν να αποκαλύπτουμε τις δαπάνες μας με ειλικρίνεια και στη συνέχεια να ζητάμε και δώρα. Κανένας πια δεν θα μπορεί να ψεύδεται για τις δαπάνες του ώστε να επωφεληθεί από την έλλειψη γνώσης της άλλης πλευράς. Πολλοί άνθρωποι θα έβρισκαν την έλλειψη οικονομικού απόρρητου πολύ απειλητική ιδέα. Αφού το χρήμα είναι τόσο στενά δεμένο με τον εαυτό, θα νιώθαμε εκτεθειμένοι, ευάλωτοι – πράμα που θα συνέβαινε στ’ αλήθεια στη δική μας κοινωνία σήμερα: εκτεθειμένοι στον φθόνο και την κρίση των άλλων και ευάλωτοι στην εκβιαστική απόσπαση χρημάτων από εγκληματίες και στις απαιτήσεις από φορτικούς συγγενείς. Ωστόσο, σε ένα διαφορετικό πλαίσιο, η οικονομική διαφάνεια είναι τμήμα ενός τρόπου ζωής που είναι ανοιχτός, καλλιεργεί την εμπιστοσύνη, είναι αφρούρητος και γενναιόδωρος – ενός ατόμου που δεν έχει τίποτα να φοβηθεί, που νιώθει άνετα στην κοινωνία. Επιπλέον, η οικονομική διαφάνεια θα δυσκόλευε πολλά είδη εγκληματικών δραστηριοτήτων. Όπως και με τις άλλες εξελίξεις της ιερής οικονομίας, υπάρχουν σημάδια ότι ήδη κινούμαστε σε αυτήν την κατεύθυνση, όχι μόνον με την ψηφιοποίηση του νομίσματος, αλλά και με τα καινούρια «κοινωνικά νομίσματα» των διαφόρων συστημάτων αξιολόγησης στο διαδίκτυο που είναι, από την ίδια τους τη φύση, δημόσια. Τελικά, το χρήμα είναι ένα δείγμα ευγνωμοσύνης της κοινωνίας για τα δώρα κάποιου, άρα αρμόζει αυτό το δείγμα να είναι επίσης σε δημόσια θέα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του χρήματος όπως το γνωρίζουμε είναι η ομοιογένειά του: κάθε δολάριο είναι το ίδιο με οποιοδήποτε άλλο δολάριο. Γι’ αυτό το χρήμα δεν έχει ιστορία, δεν έχει διηγήσεις να το συνοδεύουν. Εκτός του ότι δίνει ομοιογένεια στο καθετί που αγγίζει, αυτό το χαρακτηριστικό του χρήματος το αποσυνδέει από τον υλικό και κοινωνικό κόσμο. Σε προηγούμενες εποχές όμως, τα δώρα ήταν μοναδικά αντικείμενα και κουβαλούσαν μαζί τους διηγήσεις. Σε τελετές αφιερωμένες στην προσφορά δώρων, συχνά θα αφηγούνταν με κάθε λεπτομέρεια ολόκληρη την ιστορία του δώρου (το κάνουμε ακόμα και σήμερα, από μια αρχέγονη παρόρμηση· θέλουμε να διηγηθούμε πού αγοράσαμε το τάδε πράγμα, ή πώς το έλαβε η Γιαγιά ως γαμήλιο δώρο). Για το λόγο αυτό, η ομοιογένεια το χρήματος και η ανωνυμία (τα δολάριά μου είναι όμοια με τα δικά σου) κάνουν το χρήμα ασυμβίβαστο με τις αρχές του δώρου και με τα δύο χαρακτηριστικά της ιερότητας που περιέγραψα στην εισαγωγή: την μοναδικότητα και τη σύνδεση. Γι’ αυτό, προβλέπω στο μέλλον το χρήμα να χάνει την ομοιογένειά του και να κερδίζει την ικανότητα να κουβαλάει την ιστορία του. Με το ηλεκτρονικό, διάφανο χρήμα, κάθε συναλλαγή στην οποία συμμετείχε ένα συγκεκριμένο δολάριο, μπορεί να συνδεθεί με αυτό μέσω μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων. Έτσι, σε κάθε αγορά, θα μπορούμε να αποφασίσουμε αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματα από τον μισθό μας ή τα χρήματα που μας έδωσε κάποιος φίλος και ακόμα και αν βρίσκονται στον ίδιο τραπεζικό λογαριασμό, θα είναι διαφορετικά χρήματα. Η παιδική αντίληψη ότι η τράπεζα φυλάει «τα λεφτά σου» και σου επιστρέφει τα ίδια χαρτονομίσματα όταν κάνεις ανάληψη θα επαληθευτεί. (Αυτό το σύστημα δεν συγκρούεται με τη δημιουργία πίστωσης – το χρήμα εξακολουθεί να γεννιέται, να κυκλοφορεί για ένα διάστημα και να πεθαίνει.) Η ιστορία του πολιτισμού, της αυξανόμενης διάστασης και της επικείμενης υπέρβασης σε μια μακρά περίοδο αυξανόμενης επανασύνδεσης, είναι επίσης ένα ταξίδι από την αρχική αφθονία, στην απώτατη έλλειψη και πίσω στην αφθονία σε ένα υψηλότερο επίπεδο πολυπλοκότητας. Έχω γράψει εδώ για την οικονομία της αφθονίας που αναδύεται από τα ψηφιακά μέσα χάρη στην αποδιαμεσολάβηση και στην ελαχιστοποίηση (κοντά στο μηδέν) του οριακού κόστους παραγωγής του «περιεχομένου». Μακροπρόθεσμα. Αυτή η οικονομία της αφθονίας, περιορισμένου ορίζοντα σήμερα, θα γίνει το πρότυπο για τους νέους τομείς της αφθονίας. Ένας από αυτούς θα είναι η ενέργεια, εκπληρώνοντας έτσι τα όνειρα των οραματιστών της ατομικής εποχής που είχαν προβλέψει ότι η ενέργεια θα γίνει «πολύ φθηνή για να τη μετράμε». Σήμερα, φαίνεται πως αντιμετωπίζουμε το αντίθετο, καθώς τα αποθέματα πετρελαίου φθίνουν σταδιακώς, το ίδιο και η ικανότητα της γης να απορροφάει τις εκπομπές των ορυκτών καυσίμων. Βραχυπρόθεσμα, η αφθονία ενέργειας πιθανώς να προκύψει από αναγνωρισμένες, φιλικές προς το περιβάλλον πηγές όπως η ηλιακή, η αιολική ενέργεια και οι τεχνολογίες διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος, όμως πιστεύω ότι καθώς η ανθρωπότητα θα μπαίνει σε ένα αληθινό πνεύμα αφθονίας, θα γίνουν διαθέσιμες νέες, απεριόριστες πηγές ενέργειας οι οποίες σήμερα βρίσκονται πέρα από την αρμοδιότητα της συμβατικής επιστήμης. Αυτές δεν θα είναι το προϊόν της εξέλιξης της τεχνολογίας αλλά μιας μεταστροφής στην αντίληψη. Μάλιστα, οι τεχνολογίες «ελεύθερης ενέργειας» υπάρχουν εδώ και έναν αιώνα τουλάχιστον, αρχίζοντας από την εργασία του Nikola Tesla.(1) Σήμερα, υπάρχουν τουλάχιστον πέντε ή δέκα διαφορετικές ενεργειακές τεχνολογίες που δείχνουν να παραβιάζουν τον Δεύτερο Νόμο της Θερμοδυναμικής. Αν μελετήσετε αυτόν τον χώρο, θα βρείτε μια σειρά βρώμικων ιστοριών από επιστημονικές έρευνες που έχουν κατασχεθεί, από καταστρεμμένες σταδιοδρομίες, ακόμα και μυστήριους θανάτους ερευνητών. Είτε υπήρξε είτε δεν υπήρξε μια ενεργός συνωμοσία για την διατήρηση της έλλειψης ενέργειας, μα και στην περίπτωση που συνεχίζει να υπάρχει, η ανθρωπότητα σε κάποιο επίπεδο δεν ήταν έτοιμη για το δώρο της άφθονης ενέργειας, και πιθανώς δεν θα είναι για μερικές ακόμα δεκαετίες, μέχρι να εισέλθουμε βαθιά και ενδελεχώς στο πνεύμα του δώρου. Όταν ο J. P. Morgan κατέστρεψε την καριέρα του Tesla, ίσως ήταν, όπως πιο πρόσφατα με την βιομηχανία δίσκων και ταινιών, μια προσπάθεια να διατηρήσει την τεχνητή έλλειψη ενέργειας και να επωφεληθεί από αυτήν. Όμως ίσως μεγαλύτερες δυνάμεις ενέργησαν· ίσως ο Morgan ήταν σε κάποιο επίπεδο γνώστης του ότι η ανθρωπότητα δεν ήταν έτοιμη για το δώρο του Tesla. Σε κάθε περίπτωση, τα κυβερνητικά μας πρότυπα, που έχουν τις ρίζες τους στην διάσταση και την έλλειψη, είναι εκ κατασκευής ανίκανα να συμπεριλάβουν τις τεχνολογίες ελεύθερης ενέργειας που απαξιώνονται ως αδύνατες, δόλιες ή προϊόντα φαντασίας. Αν η εμπειρία μας του έξω κόσμου αντικατοπτρίζει σε κάποια θέματα την ψυχολογία μας, ίσως η έλευση της αφθονίας ενέργειας για την ανθρωπότητα περιμένει έναν εφευρέτη που θα παραιτηθεί από κάθε ελπίδα να κατοχυρώσει την εφεύρεσή του και να βγάλει κέρδος από αυτήν και θα την αφήσει ελεύθερη για δημόσια χρήση. Αυτό θα ήταν ικανό να παρακάμψει τις συνήθεις κατηγορίες για τσαρλατανισμό και την κατάσχεση στις πατέντες από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Μπορεί ένας άνθρωπος να ελπίζει να ελέγξει και να έχει στην κατοχή του αυτό που είναι βασικώς ένα δώρο από το σύμπαν; Δεν πιστεύω ότι η τεχνολογία θα σώσει την ανθρωπότητα. Αφού διάβασαν τη δουλειά μου, πολλοί άνθρωποι με ρώτησαν αν γνωρίζω για το Venus Project (Σχέδιο Αφροδίτη) ένα κίνημα που προσεγγίζει με την ίδια περίπου λογική το πρόβλημα με το σημερινό χρηματοοικονομικό σύστημα. Παρόλο που συμφωνώ με το πνεύμα του, βρίσκω ότι το Venus Project παρασύρεται από τον ίδιο τεχνολογικό ουτοπισμό που μας γέμισε με αφελείς ελπίδες από την εποχή του κάρβουνου. Πάντως, όπως περιέγραψα στο Κεφάλαιο 2, η αφθονία ήταν πάντα εδώ για εμάς. Είναι οι αντιλήψεις μας και όχι τα μέσα που προκάλεσαν την έλλειψη. Ας το πω ποιητικά. Στο τέλος του Κεφαλαίου 11 έγραψα, Στην πνευματική παράδοση υπάρχει μια διήγηση που λέει ότι κι εμείς προσφέρουμε στον ήλιο· μάλιστα ότι ο ήλιος συνεχίζει να λάμπει λόγω της ευγνωμοσύνης μας. Οι αρχαίες τελετές για τον ήλιο δεν ήταν μόνο για να ευχαριστήσουν τον ήλιο – ήταν και για να συνεχίσει να λάμπει. Η ηλιακή ενέργεια είναι το φως της γήινης αγάπης που ανακλάται πίσω σε εμάς. Κι εδώ λειτουργεί το πνεύμα του δώρου. Είναι δυνατόν λοιπόν, καθώς μπαίνουμε στη νοοτροπία της αφθονίας και της γενναιοδωρίας του συνδεδεμένου εαυτού, του εαυτού που συνδέει το εγώ και το εσύ με την αγάπη, να λάμπει ο ήλιος πιο δυνατά; Είναι δυνατόν νέοι «ήλιοι» –νέες πηγές της ατέλειωτης γενναιοδωρίας του σύμπαντος – να γίνουν διαθέσιμες, ανακλώντας την αγάπη μας; Γεννιόμαστε μέσα στην ευγνωμοσύνη· είναι η πρωταρχική μας ανταπόκριση στο δώρο της ζωής. Καθώς ζούμε από αυτήν τη ευγνωμοσύνη, που σημαίνει ότι ζούμε το πνεύμα του δώρου, και καθώς διευρύνουμε τα κανάλια της γενναιοδωρίας, είναι αναπόφευκτο να αυξηθεί και η ροη των δώρων προς τα μέσα. Μετά την ενέργεια, ποιος ξέρει σε ποια άλλα πεδία θα εκφράσουμε τη θεμελιώδη αφθονία του σύμπαντος; Στην ύλη; Στον χρόνο; Στη συνείδηση; Το μόνο που γνωρίζω είναι ότι εμείς οι άνθρωποι μόλις ξεκινήσαμε να αναγνωρίζουμε τα δώρα μας και να τα στρέφουμε προς όμορφες επιδιώξεις. Είμαστε ικανοί για θαύματα –πράγμα που είναι καλό, μια που η σημερινή κατάσταση του πλανήτη χρειάζεται ένα θαύμα. Δεν μπορώ να προβλέψω με ποιον τρόπο θα εξελιχθεί η Εποχή της Επανασύνδεσης στον γραμμικό χρόνο. Γνωρίζω όμως ότι, στο τέλος της ζωής μας, οι άνθρωποι της γενιάς μου θα ζήσουμε σε έναν κόσμο αφάνταστα πιο όμορφο από τον κόσμο στον οποίο γεννηθήκαμε. Και θα είναι ένας κόσμος που θα βελτιώνεται ξεκάθαρα χρόνο με τον χρόνο. Θα αναδασώσουμε τα ελληνικά νησιά που απογυμνώθηκαν πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Θα επαναφέρουμε το εύφορο βοσκοτόπι που υπήρξε κάποτε στην έρημο Σαχάρα. Δεν θα υπάρχουν πια φυλακές, και η βία θα είναι σπάνια. Η εργασία θα αφορά το «Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να προσφέρω καλύτερα τα χαρίσματά μου;» αντί για το «Πώς μπορώ να κερδίσω τα προς το ζην;» Το πέρασμα των συνόρων θα είναι μια εμπειρία καλωσορίσματος και όχι ελέγχου. Ελάχιστα μεταλλεία και λατομεία θα υπάρχουν μια που θα ξαναχρησιμοποιούμε την τεράστια συγκέντρωση υλικών από τη βιομηχανική εποχή. Θα ζούμε σε κατοικίες που θα είναι επέκταση του εαυτού μας, θα τρώμε τροφή που καλλιεργήθηκε από ανθρώπους που μας γνωρίζουν και θα χρησιμοποιούμε αντικείμενα φτιαγμένα από ανθρώπους στην καλύτερη στιγμή της έκφρασης του ταλέντου τους. Θα ζούμε σε έναν πλούτο οικειότητας και κοινότητας που δεν τον βρίσκουμε εύκολα σήμερα και ξέρουμε ότι υπάρχει, από την λαχτάρα της καρδιάς μας. Και τον περισσότερο καιρό, οι δυνατότερες φωνές που θα ακούμε θα είναι οι ήχοι της φύσης και το γέλιο των παιδιών. Φανταστικό; Ο νους φοβάται να ελπίσει σε ο,τιδήποτε παραείναι καλό. Αν αυτή η περιγραφή σας προκαλεί θυμό, απελπισία, ή θλίψη, αυτό σημαίνει ότι άγγιξε την κοινή μας πληγή, την πληγή της διάστασης. Ωστόσο η γνώση του τι είναι δυνατό παραμένει ζωντανή μέσα σε όλους μας, άσβεστη. Ας εμπιστευθούμε αυτή τη γνώση, ας κρατήσουμε ο ένας τον άλλον μέσα σ’ αυτή, και ας οργανώσουμε τις ζωές μας γύρω από αυτήν. Έχουμε άραγε άλλη επιλογή, καθώς ο παλιός κόσμος διαλύεται; Θα ικανοποιηθούμε με ο,τιδήποτε λιγότερο από έναν ιερό κόσμο;
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σημειώσεις:
|