ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΟΧΗΣ (Part 2)

Στην παιδική ηλικία της ανθρωπότητας, ένα χρηματοοικονομικό σύστημα που ενσάρκωνε και απαιτούσε την ανάπτυξη, την αρπαγή ολοένα και περισσότερων πόρων από τη γη, ήταν ίσως κατάλληλο για τότε. Ήταν ένα αναπόσπαστο μέρος της ιστορία της Ανόδου. Σήμερα ξεπερνιέται με γοργούς ρυθμούς. Είναι ασύμβατο με την αγάπη μεταξύ ενηλίκων, με τη συντροφική συν-δημιουργικότητα και με την μετάβαση στον ρόλο Αυτού που προσφέρει που έρχεται με την ενηλικίωση. Αυτός είναι ο βαθύτερος λόγος που καμία χρηματική ή οικονομική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να λειτουργήσει αν δεν περιλαμβάνει ένα νέο είδος χρήματος. Το νέο είδος χρήματος πρέπει να εκφράζει μια νέα ιστορία, μια ιστορία που αντιμετωπίζει τη φύση όχι μόνο ως μητέρα αλλά και ως ερωμένη. Θα συνεχίσουμε να έχουμε τα χρήματα για ένα μακρύ ακόμα διάστημα επειδή χρειαζόμαστε μαγικά σύμβολα για να δίνουμε υπόσταση στη δική μας Ιστορία των Ανθρώπων, για να την εφαρμόσουμε στον υλικό κόσμο ως δημιουργικό πρότυπο. Ο θεμελιώδης χαρακτήρας του χρήματος δεν θα αλλάξει: το χρήμα θα είναι μαγικά ταλισμάν, είτε υλικά είτε ηλεκτρονικά, με τα οποία θα αναθέτουμε ρόλους, θα εστιάζουμε την πρόθεση και θα συντονίζουμε την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Το επόμενο μέρος αυτού του βιβλίου πραγματεύεται ένα τέτοιο χρηματοοικονομικό σύστημα, καθώς και την οικονομία και την ψυχολογία που το συνοδεύουν. Υπάρχει μια προσωπική – κάποιοι θα την χαρακτήριζαν πνευματική – διάσταση στη μεταμόρφωση που συμβαίνει στις νέες ιστορίες που δημιουργούμε. Το σημερινό τοκογλυφικό χρήμα είναι μέρος μιας ιστορίας διάστασης, στην οποία «περισσότερο για μένα σημαίνει λιγότερο για σένα». Αυτή είναι η ουσία του τόκου: Θα «μοιραστώ» χρήματα μαζί σου μόνον αν καταλήξω με περισσότερα χρήματα, ως ανταπόδοση. Και σε επίπεδο συστήματος, ο τόκος δημιουργεί ανταγωνισμό, άγχος και πόλωση του πλούτου. Στο μεταξύ, η φράση «περισσότερο για μένα σημαίνει λιγότερο για σένα» είναι επίσης το μότο του εγώ και μία κοινοτοπία που αποδίδεται στον διακριτό και απομονωμένο εαυτό των σύγχρονων οικονομικών, της σύγχρονης βιολογίας και φιλοσοφίας.

Μόνον όταν η αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας διευρυνθεί για να συμπεριλάβει και άλλους, μέσα από την αγάπη, αυτή η αλήθεια θα αντικατασταθεί από το αντίθετό της: «Περισσότερο για σένα σημαίνει και περισσότερο για μένα». Αυτή είναι η θεμελιώδης αλήθεια που περικλείεται στις αυθεντικές πνευματικές διδασκαλίες όλου του κόσμου, από τον Χρυσό Κανόνα του Ιησού, ο οποίος έχει παρερμηνευθεί κα θα έπρεπε να ερμηνεύεται ως «Ό,τι κάνεις στους άλλους, θα πρέπει να το κάνεις και στον εαυτό σου», μέχρι τη βουδιστική πεποίθηση του κάρμα. Παρόλα αυτά, το να κατανοούμε αυτές τις διδασκαλίες και να συμφωνούμε μαζί τους δεν είναι από μόνο του αρκετό· πολλοί από εμάς κάνουμε διάκριση ανάμεσα σε αυτά που πιστεύουμε και αυτά που ζούμε. Είναι απαραίτητη μία πραγματική μεταμόρφωση στον τρόπο που υπάρχουμε, και μια τέτοια μεταμόρφωση συνήθως συμβαίνει με τον ίδιο περίπου τρόπο που συμβαίνει τώρα η συλλογική μας μεταμόρφωση: με την κατάρρευση της παλιά Ιστορίας του Εαυτού και της Ιστορίας του Κόσμου και τη γέννηση μιας νέας ιστορίας. Και για τον εαυτό χρειάζεται μια ιστορία, με αρχή και τέλος. Είχατε ποτέ κάποια εμπειρία η οποία όταν τελείωσε σας άφησε χωρίς καλά-καλά να ξέρετε ποιοι είστε;

Ο ώριμος, συνδεδεμένος εαυτός, ο εαυτός που υπάρχει μαζί με τους άλλους, βρίσκει μια ισορροπία ανάμεσα στο να προσφέρει και να παίρνει. Σε αυτήν την κατάσταση, είτε πρόκειται για ένα άτομο είτε πρόκειται για ολόκληρο το ανθρώπινο είδος, εσείς προσφέρετε σύμφωνα με τις ικανότητές σας και, καθώς είστε συνδεδεμένοι με ανθρώπους που ζουν στο ίδιο πνεύμα, λαμβάνετε ανάλογα με τις ανάγκες σας.

Καθόλου συμπτωματικά, μόλις παράφρασα μία θεμελιώδη αρχή του σοσιαλισμού: «Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Αυτή είναι μία καλή περιγραφή για οποιοδήποτε δίκτυο δώρων, ένα ανθρώπινο σώμα, ένα οικοσύστημα, μία κουλτούρα δώρων σε μια φυλή. Είναι επίσης μια καλή περιγραφή για μία ιερή οικονομία, όπως θα την περιγράψω στη συνέχεια. Το νόμισμά της συμβάλλει σε μια πολύ διαφορετική Ιστορία των Ανθρώπων, του Εαυτού και του Κόσμου από την Ιστορία του τοκογλυφικού χρήματος. Η πορεία του είναι κυκλική αντί για εκθετική, το νόμισμα επιστρέφει πάντα στην πηγή προέλευσής του· προάγει την προστασία και τον εμπλουτισμό της φύσης και όχι την εξάντλησή της· επαναπροσδιορίζει τον πλούτο ως εκδήλωση της γενναιοδωρίας και όχι της συσσώρευσης· είναι η υλοποίηση της αφθονίας και όχι της έλλειψης. Έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει εκ νέου τη δυναμική του δώρου των πρωτόγονων κοινωνιών σε παγκόσμια κλίμακα, βγάζοντας στην επιφάνεια τα ανθρώπινα χαρίσματα και κατευθύνοντάς τα προς τις ανάγκες του πλανήτη.

Θυμάμαι τον εαυτό μου έφηβο να διαβάζω το Atlas Shrugged της Ayn Rand, το οποίο ασκούσε μια έντονη γοητεία στο εφηβικό μυαλό μου με τους μονοδιάστατους χαρακτήρες του, την υπερεκλογίκευσή του και τον ηθικό ντετερμινισμό του. Αυτό το βιβλίο είναι ένα μανιφέστο του διακριτού και απομονωμένου εαυτού, του ιδιοτελούς εγώ και γοητεύει τους έφηβους μέχρι σήμερα. Το βιβλίο χλεύαζε με τον πιο καυστικό του τρόπο τη φράση «Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του» περιγράφοντας ανθρώπους που παραβγαίνανε μεταξύ τους στο ποιος είχε τη μεγαλύτερη ανάγκη ώστε να του δοθεί το μεγαλύτερο μερίδιο πόρων, τους οποίους οι παραγωγοί δεν είχαν κανένα κίνητρο να παράγουν. Αυτό το σενάριο, το οποίο από κάποιες απόψεις ήταν εμπνευσμένο από το κομμουνιστικό μπλοκ, απηχεί έναν πρωταρχικό φόβο του σύγχρονου εαυτού που είναι προγραμματισμένος για την έλλειψη – τι θα γίνει αν προσφέρω και δεν πάρω τίποτα σε αντάλλαγμα; Αυτή η επιθυμία μιας εγγύησης ανταλλάγματος, μιας αποζημίωσης για το ρίσκο της γενναιοδωρίας, είναι η βασική νοοτροπία του τόκου, μία εφηβική νοοτροπία που θα τη διαδεχτεί ένας πιο διευρυμένος ενήλικος εαυτός που έχει ωριμάσει αρκετά για να γίνει πλήρες μέλος στην κοινωνία της ζωής. Βρισκόμαστε εδώ για να εκφράσουμε τα χαρίσματά μας· αυτό είναι μία από τις βαθύτερες επιθυμίες μας, δεν μπορούμε να ζήσουμε με πληρότητα διαφορετικά.

Οι περισσότερες ανάγκες έχουν εκχρηματιστεί, ενώ το μέγεθος της εργασίας που απαιτείται για να εκπληρωθούν αυτές οι εκχρηματισμένες ανάγκες μειώνεται. Γι’ αυτό, προκειμένου τα ανθρώπινα δώρα να αποκτήσουν την πλήρη τους έκφραση, όλη αυτή η πλεονάζουσα δημιουργικότητα του ανθρώπου πρέπει να στραφεί κάπου αλλού, προς ανάγκες ή επιδιώξεις που είναι εχθρικές προς το χρήμα της Διάστασης. Γιατί, χωρίς αμφιβολία, το καθεστώς του χρήματος έχει καταστρέψει, και συνεχίζει να καταστρέφει, πολλές ομορφιές – για την ακρίβεια, οποιοδήποτε δημόσιο αγαθό δεν μπορεί να γίνει ιδιωτικό. Ορίστε μερικά παραδείγματα: ένας έναστρος νυχτερινός ουρανός χωρίς φωτορύπανση· μια τοποθεσία στην ύπαιθρο χωρίς θόρυβο από τον αυτοκινητόδρομο· μία σφύζουσα τοπική πολυ-πολιτισμική αστική οικονομία· λίμνες, ποτάμια και θάλασσες χωρίς μόλυνση· η οικολογική βάση του ανθρώπινου πολιτισμού. Πολλοί από εμάς έχουμε δώρα (χαρίσματα) που θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε όλα τα παραπάνω, ωστόσο κανένας δεν θα μας πληρώσει για να τα δώσουμε. Αυτό συμβαίνει επειδή το χρήμα όπως το ξέρουμε τελικά επαναπαύεται στη μετατροπή του δημόσιου σε ιδιωτικό. Το νέο χρήμα θα ενθαρρύνει το αντίθετο, και η σύγκρουση ανάμεσα στα ιδανικά μας και την πρακτική οικονομική πραγματικότητα θα τελειώσει.

Το τοκογλυφικό χρήμα είναι το χρήμα της ανάπτυξης και ήταν ιδανικό για το στάδιο ανάπτυξης της ανθρωπότητας πάνω στη γη και για την ιστορία της Ανόδου, της κυριαρχίας και της επικράτησης. Το επόμενο στάδιο είναι  ένα στάδιο συν-δημιουργικής συντροφικότητας με τη γη. Η Ιστορία των Ανθρώπων γι’ αυτό το νέο στάδιο δημιουργείται αυτή τη στιγμή. Οι δημιουργοί της είναι οραματιστές από χώρους όπως η αεικαλλιέργεια, η ολιστική ιατρική, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η βιοθεραπεία (bioremediation), τα τοπικά νομίσματα, η αποκαταστατική δικαιοσύνη, η γονεϊκότητα ισχυρών δεσμών (attachment parenting) και χιλιάδες άλλοι. Για να αποκαταστήσουμε τη ζημιά που επέφερε η Εποχή της Τοκογλυφίας στη φύση, τον πολιτισμό, την υγεία και το πνεύμα θα χρειαστεί να συμβάλλουν όλα τα δώρα (χαρίσματα) που μας κάνουν ανθρώπινους, και μάλιστα είναι μια τόσο απαιτητική διαδικασία που θα ανυψώσει όλα αυτά τα δώρα σε ένα νέο επίπεδο εξέλιξης.

Αυτό μπορεί να ακούγεται απελπιστικά αφελές, ασαφές και ιδεαλιστικό. Έχω παρουσιάσει ένα μέρος αυτής της λογικής στο βιβλίο μου “The Ascent of Humanity” και θα την παρουσιάσω με περισσότερες λεπτομέρειες στο δεύτερο μισό αυτού του βιβλίου. Για την ώρα, σταθμίστε τις φωνές του ιδεαλισμού και του κυνισμού που παλεύουν μέσα σας και ρωτήστε τους εαυτούς σας «Μπορώ να ανεχτώ το συμβιβασμό με κάτι λιγότερο;» Μπορείτε να υπομείνετε έναν κόσμο μεγάλης και αυξανόμενης ασχήμιας; Μπορείτε να ανεχτείτε την ιδέα ότι είναι αναπόφευκτο; Δεν μπορείτε. Μία τέτοια ιδέα θα σκοτώσει την ψυχή σας, αργά αλλά εγγυημένα. Στο μυαλό αρέσει ο κυνισμός, η άνεση και η ασφάλειά του, και διστάζει να πιστέψει ο,τιδήποτε εξαιρετικό, όμως η καρδιά μας προτρέπει αλλιώς· μας προτρέπει στην ομορφιά, και μόνον υπακούγοντας στο πρόσταγμά της θα τολμήσουμε τη δημιουργία μιας καινούριας Ιστορίας των Ανθρώπων.

Βρισκόμαστε εδώ για να δημιουργήσουμε κάτι όμορφο· εγώ το ονομάζω «τον πιο όμορφο κόσμο που η καρδιά μας λέει ότι είναι εφικτός». Καθώς αυτή η αλήθεια εδραιώνεται όλο και βαθύτερα μέσα μας, και καθώς η σύγκλιση των κρίσεων μας σπρώχνει έξω από τον παλιό κόσμο, αναπόφευκτα όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα ζήσουν αυτήν την αλήθεια: την αλήθεια ότι περισσότερο για σένα δεν σημαίνει λιγότερο για μένα· την αλήθεια πως ό,τι κάνω σε σένα κάνω και στον εαυτό μου· την αλήθεια του να ζεις για να προσφέρεις αυτό που μπορείς και να παίρνεις αυτό που χρειάζεσαι. Μπορούμε να το αρχίσουμε τώρα αμέσως. Φοβόμαστε, όμως όταν το κάνουμε στα αληθινά, ο κόσμος μας ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας κι ακόμα περισσότερο. Μετά ανακαλύπτουμε ότι η ιστορία της Διάστασης, που εκφράζεται με το χρήμα που γνωρίσαμε, δεν είναι αληθινή ούτε ήταν ποτέ αληθινή. Ωστόσο οι τελευταίες δέκα χιλιετίες δεν ξοδεύτηκαν μάταια. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να ζήσουμε ένα ψέμα σε όλο του το μεγαλείο πριν νιώσουμε έτοιμοι να κάνουμε το επόμενο βήμα προς την αλήθεια. Το ψέμα της διάστασης στην εποχή της τοκογλυφίας είναι πλέον ολοκληρωμένο. Εξερευνήσαμε την πληρότητά του, τα όριά του, και είδαμε όλα όσα έχει προξενήσει , τις ερήμους και τις φυλακές, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους πολέμους, την απώλεια του καλού, του αληθινού και του όμορφου. Τώρα, οι ικανότητες που αναπτύξαμε στη διάρκεια αυτού του μεγάλου ταξιδιού της ανόδου θα μας φανούν χρήσιμα στην επικείμενη Εποχή της Επανασύνδεσης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

Σημειώσεις

1. U.S. Department of the Treasury, “Annual Report on the Public Debt,” Ιούνιος 2010.

2. Με αυτό δεν θέλω να μειώσω τη λατρεία βουντού ή να την παρουσιάσω ως παράδειγμα πρωτόγονης ασυναρτησίας. Δεν έχω καν πρόβλημα με τις ασυναρτησίες. Είτε πρόκειται για το σύγχρονο οικονομικό σύστημα, είτε για τελετές βουντού, η μαγεία με σύμβολα λειτουργεί με τις ίδιες βασικές αρχές. Το δικό μας σύγχρονο σύστημα τελετουργιών λίγο διαφέρει από το πρωτόγονο.

3. Ορισμένες φορές η δύναμη περνάει στα χέρια του υποτελούς καθώς η ηγεμονική δύναμη παρακμάζει και αρχίζει να εξαρτάται από τον εισαγόμενο πλούτο, σε σημείο που χάνει τη δική της ικανότητα να παράγει πλούτο. Φαίνεται πως αυτό συμβαίνει σήμερα με την Κίνα. Ίσως η Κίνα παίζει προσωρινά μόνο τον ρόλο του υποτελούς, αποσκοπώντας αλλού.

4. Όντως, όλα πάνε καλά: η κρίση ασκεί την εξελικτική της λειτουργία. Αλλά μην αφήσετε αυτή τη διαπίστωση να μετριάσει τον πανικό σας. Όλα πάνε καλά, αλλά μόνο λόγω της αίσθησης που έχουμε ότι όλα πάνε εντελώς στραβά.