ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ
|
Πριν ερευνήσω σε μεγαλύτερο βάθος την αλλαγή στην ατομική οικονομική συλλογιστική και πρακτική που είναι μέρος της ιερής οικονομίας, θα συνοψίσω τα πιο σημαντικά μακροοικονομικά της στοιχεία. Μερικά από αυτά εφαρμόζονται ήδη· άλλα βρίσκονται ακόμα εκτός της δικαιοδοσίας του αποδεκτού πολιτικού λόγου και περιμένουν να βαθύνει η οικονομική κρίση ώστε αυτό που σήμερα θεωρείται αδιανόητο να μετατραπεί σε αυτό που προστάζει η κοινή λογική. Η μετάβαση που παρουσιάζω είναι εξελικτική. Δεν περιλαμβάνει δήμευση της περιουσίας ούτε την συλλήβδην καταστροφή των σημερινών θεσμών, αλλά την μεταμόρφωσή τους. Όπως περιγράφεται στις περιλήψεις που ακολουθούν, η μεταμόρφωση είναι ήδη σε εξέλιξη, ή βρίσκεται στα αρχικά στάδια στους υπάρχοντες θεσμούς. Ο αναγνώστης μπορεί να παρατηρήσει ότι, οι περισσότερες από αυτές τις εξελίξεις, με εξαίρεση την περίπτωση που συμβαίνουν κάπου πολύ μακριά, τοποθετούνται στον αριστερό χώρο πολιτικού φάσματος. Αυτό συμβαίνει επειδή σταδιακά αναδιανέμουν τον πλούτο από τους πλούσιους προς όλους τους υπόλοιπους. Ενώ η τάξη των πλουσίων πάντα επιθυμούσε υψηλότερα επιτόκια, και η εργατική τάξη χαμηλότερα επιτόκια, αυτό το βιβλίο προβλέπει την δημιουργία αρνητικών επιτοκίων. Ενώ οι φιλελεύθεροι συμπαθούν τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, αυτό το βιβλίο προβλέπει τη γενίκευσή αυτών των προγραμμάτων παγκοσμίως μέσω ενός κοινωνικού μερίσματος. Ενώ τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών τάσσονται υπέρ της αποδυνάμωσης των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνίας, αυτό το βιβλίο προβλέπει την ανάκτηση των κοινών αγαθών. Η μοναδική μεγάλη εξαίρεση στα προηγούμενα είναι η κατάργηση του φόρου εισοδήματος, η οποία στην πραγματικότητα θα ωφελήσει τη μικρή υπο-ομάδα των πλουσίων των οποίων ο πλούτος προέρχεται από επιχειρηματικότητα και όχι από τον έλεγχο του χρήματος και της γης που δημιουργούν τα κάθε λογής ενοίκια.
Κίνητρα: Το αρνητικό επιτόκιο στις καταθέσεις, μαζί με ένα νόμισμα που χάνει την αξία του με την πάροδο του χρόνου, αντιστρέφει τις συνέπειες του τόκου. Δίνει τη δυνατότητα της οικονομικής ευημερίας χωρίς ανάπτυξη, ενθαρρύνει συστημικά την δίκαιη κατανομή του πλούτου, και δίνει τέλος στις προεξοφλημένες ταμειακές ροές του μέλλοντος ώστε να μην μας πιέζουν πια να υποθηκεύουμε το μέλλον μας για βραχυπρόθεσμες ανταμοιβές. Επιπλέον, ενσαρκώνει την αλήθεια αυτού του κόσμου στον οποίο όλα τα πράγματα φθείρονται και επιστρέφουν στην πηγή τους. Δεν είναι πια το χρήμα μία πλασματική εξαίρεση στον νόμο της φύσης. Τέλος, αφού το χρήμα με κάποια έννοια αντιπροσωπεύει τη συσσωρευμένη δύναμη χιλιετιών τεχνολογικής εξέλιξης, η οποία είναι κοινή κληρονομιά όλων των ανθρώπων, είναι άδικο να επωφελείται κάποιος μόνο και μόνο επειδή κατέχει χρήμα, όπως συμβαίνει στο τρέχον σύστημα του θετικού επιτοκίου μηδενικού κινδύνου. Μετάβαση και πολιτική: Βρισκόμασταν στο μεταίχμιο της μετάβασης προς το φθειρόμενο νόμισμα το 2009, καθώς οι κεντρικές τράπεζες συμπίεσαν τα διατραπεζικά επιτόκια κοντά στο μηδέν και φλέρταραν με το μηδενικό επιτόκιο. Σήμερα η οικονομία βρίσκεται σε μια αναιμική ανάκαμψη, όμως τα υποκείμενα προβλήματα της οικονομικής στασιμότητας και του χρέους παραμένουν. Κάθε νέα κρίση, κάθε νέο πακέτο οικονομικής ενίσχυσης, προσφέρει την ευκαιρία της εξαγοράς, με φθειρόμενο νόμισμα, χρεών που δεν μπορούν να ξεπληρωθούν, διασώζοντας με αυτόν τον τρόπο την οικονομική υποδομή χωρίς την περαιτέρω αύξηση της συγκέντρωσης του πλούτου. Επιπλέον, όταν η παραδοσιακή χρηματική τόνωση και η κεϋνσιανή δημοσιονομική τόνωση αποτύχουν πέραν κάθε αμφιβολίας, όπως συνέβη στην Ιαπωνία, τότε οι κεντρικές τράπεζες δεν θα μπορούν πια να αγνοούν το επόμενο λογικό βήμα που είναι η μείωση των επιτοκίων κάτω από το μηδέν. Για να αποφευχθούν οι νομισματικοί πόλεμοι, αυτό πρέπει να συμβεί με τη μορφή μιας συντονισμένης πολιτικής όλων των δυνάμεων της εξουσίας ή με την ενσωμάτωση σε ένα διεθνές νόμισμα. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεν έχει σήμερα τη δικαιοδοσία να επιβάλει αρνητικό επιτόκιο στα αποθεματικά των τραπεζών ή να εκδώσει υποτιμημένα χαρτονομίσματα. Σε όλες τις χώρες, αυτή η δικαιοδοσία ανήκει, όπως θα έπρεπε, στο νομοθετικό σώμα. Οι συνθήκες έχουν ωριμάσει ώστε αυτή η ιδέα να μπει στον οικονομικό και πολιτικό διάλογο, ενώ οι τραπεζίτες από τις κεντρικές τράπεζες ανησυχούν για την ανικανότητα των δικών τους χρηματικών εργαλείων. Η παρούσα στασιμότητα της κυκλοφορίας του χρήματος αποδεικνύει ότι η μείωση των επιτοκίων στο μηδέν τονώνει τον δανεισμό μόνον αν υπάρχει προοπτική για αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη. Ο νέος γύρος ποσοτικής χαλάρωσης απλώς θα υπογραμμίσει αυτό τα επιχείρημα καθώς τα πλεονάζοντα αποθεματικά αυξάνονται. Χωρίς την ύπαρξη ανάπτυξης, οι τράπεζες θα προτιμήσουν να κρατήσουν τα χρήματά τους με μηδέν επιτόκιο παρά να τα δανείσουν στην οικονομία. Όμως θα προτιμούσαν να τα κρατήσουν και στο -2 τοις εκατό; Ή στο -5 τοις εκατό; Συνέπειες στην οικονομική ζωή: Για όλους εκτός από την τάξη των επενδυτών, η καθημερινή εμπειρία της χρήσης του χρήματος θα παραμείνει η ίδια. Όσο κι αν είναι δύσκολο για τους πλούσιους να το φανταστούν, οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα ζουν μεροδούλι-μεροφάι και σπάνια οι αποταμιεύσεις τους είναι περισσότερες από την αξία δύο μηνών μισθών. Για τους πιο εύπορους, η αποταμίευση θα συνεχίσει να είναι εφικτή, όμως η αξία των αποταμιεύσεων θα μειωθεί σταδιακά με την πάροδο του χρόνου εκτός κι αν τα χρήματα επενδυθούν με κίνδυνο. Δεν θα υπάρχει τρόπος να πολλαπλασιάσεις τα χρήματα σου με μηδενικό κίνδυνο, να βάλεις τα χρήματα «να δουλέψουν για σένα». Ακόμα και τα κρατικά ομόλογα θα αποδίδουν μηδενικό τόκο ή και λιγότερο. Για μεγάλες αγορές, είτε σε προσωπικό είτε σε εταιρικό επίπεδο, τα δάνεια χαμηλού επιτοκίου ή μηδενικού επιτοκίου θα είναι το κύριο χρηματοδοτικό εργαλείο αντί για τις καταθέσεις. (Αυτό συμβαίνει ήδη, έτσι κι αλλιώς). Οι επιχειρήσεις θα έχουν πρόσβαση στο επενδυτικό κεφάλαιο που δεν απαιτεί από αυτές να αφιερώνουν ένα μεγάλο ποσοστό των μελλοντικών ταμειακών ροών τους στην εξυπηρέτηση του χρέους, απομακρύνοντας έτσι την επιταγή «ή αναπτύσσεσαι ή πεθαίνεις» που κυβερνά την οικονομική ζωή σήμερα.
Κίνητρα: η πόλωση του πλούτου είναι αναπόφευκτη όταν επιτρέπεται στους ανθρώπους να κερδίζουν χρήματα απλώς και μόνον επειδή έχουν κάτι στην κατοχή τους, χωρίς να παράγουν ή να συνεισφέρουν ο,τιδήποτε στην κοινωνία. Αυτά τα κέρδη, γνωστά ως πρόσοδοι, αποκομίζουν οι κάτοχοι της γης, του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου, των αποθεμάτων πετρελαίου, των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και πολλών άλλων μορφών περιουσίας. Επειδή αυτές οι μορφές ιδιοκτησίας είτε προϋπήρχαν όλων των ανθρώπων είτε είναι το συλλογικό προϊόν της ανθρώπινης κουλτούρας, δεν θα πρέπει να ανήκουν σε κανέναν ιδιώτη που δεν τα χρησιμοποιεί για το καλό του συνόλου και του πλανήτη. Επίσης, σήμερα είναι δυνατόν να κερδίσει κάποιος χρήματα «στραγγίζοντας» κομμάτια του κοινού πλούτου όπως η βιοποικιλότητα, οι υδροφόροι ορίζοντες, το έδαφος, τα αλιευτικά πεδία και ούτω καθεξής. Κανονικά αυτά ανήκουν σε όλους μας, και η ανάλωσή τους θα έπρεπε να συμβαίνει μόνο με κοινή συμφωνία και για το κοινό καλό. Μετάβαση και πολιτική: ορισμένες πολιτείες και κράτη έχουν ήδη επιβάλει φόρους και άλλες έχουν κρατικοποιήσει το πετρέλαιο και τα ορυκτά. Για παράδειγμα, η Βολιβία και η πολιτεία της Αλάσκας, επιβάλλουν κρατικοποίηση των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης του πετρελαίου, ώστε οι εταιρείες πετρελαίου να κερδίζουν χρήματα μόνο για τις υπηρεσίες τους στην εξαγωγή του πετρελαίου και όχι απλώς από την κατοχή του πετρελαίου. Η μετατόπιση του βάρους των φόρων από την εργασία προς την ιδιοκτησία θα γίνεται ολοένα και πιο ελκυστική καθώς η κατάσταση όσων αγωνίζονται για το μεροκάματο γίνεται απελπιστική. Τελικά, όπως δείχνουν οι νομικές διαμάχες για την εκμετάλλευση των δικαιωμάτων του νερού, η ενσωμάτωση της συντήρησης των πλουτοπαραγωγικών πόρων κατευθείαν στο χρηματικό σύστημα είναι μια ιδέα που ήρθε ο καιρός να εφαρμοστεί. Μέτρα όπως ο φόρος στην αξία της γης κατά George, η εκμίσθωση και όχι κατοχή των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου και η χρήση των αντικειμένων των προσόδων για τη διασφάλιση του νομίσματος όπως περιγράφηκαν σε αυτό το βιβλίο είναι τρόποι επιστροφής των προσόδων στους ανθρώπους, ώστε οι εκπρόσωποι του ιδιωτικού συμφέροντος να κερδίζουν μόνον από τη σωστή χρήση της περιουσίας τους, όχι απλώς από την κατοχή περιουσίας. Ο,τιδήποτε προέρχεται από τα κοινά αγαθά θα πρέπει να υπόκειται σε τέλη ή φόρους. Η πνευματική ιδιοκτησία μπορεί να επιστραφεί στα κοινά αγαθά με τη μείωση των όρων των πνευματικών δικαιωμάτων και των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, αναγνωρίζοντας έτσι την πολιτιστική μήτρα από την οποία προέρχονται όλες οι ιδέες. Πρέπει επίσης να διατηρήσουμε δημόσιες τις νέες πηγές πλούτου, όπως το γονιδίωμα, το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και τα νέα «κοινά αγαθά» του διαδικτύου, παραχωρώντας τη χρήση τους μόνον σε εκείνους που τα χρησιμοποιούν για να ωφελήσουν την κοινωνία και τον πλανήτη. Συνέπειες στην οικονομική ζωή: Με τη μετατόπιση της φορολογίας στην ιδιοκτησία και τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, ο φόρος κατανάλωσης και ο φόρος εισοδήματος θα μειωθούν ή θα εξαφανιστούν και θα δημιουργηθεί ένα ισχυρό οικονομικό κίνητρο για συντήρηση. Αφού οι πρόσοδοι κάνουν πλουσιότερους τους ήδη κατέχοντες, η εξάλειψη τους θα ενισχύσει μια πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου. Στο πεδίο της πνευματικής ιδιοκτησίας, η διεύρυνση του πεδίου των πνευματικών αγαθών στα οποία υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση θα ενθαρρύνει τις πολιτιστικές δημιουργίες που δεν είναι προσανατολισμένες στο κέρδος, καθώς οι «πρώτες ύλες» της καλλιτεχνικής και πολιτιστικής δημιουργίας θα υπόκεινται σε μικρότερο βαθμό στα πνευματικά δικαιώματα και τους περιορισμούς της ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Κίνητρα: όπως ακριβώς μας επιτρέπεται σήμερα να εξαντλούμε τους υδροφόρους ορίζοντες χωρίς να αποζημιώνουμε την κοινωνία γι’ αυτό, κατά τον ίδιο τρόπο μας επιτρέπεται να εξαντλούμε την ικανότητα της γης να απορροφά και να επεξεργάζεται τα απόβλητα, την ικανότητα της γεώσφαιρας να ανακυκλώνει τον άνθρακα και την ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να αντιμετωπίζει τις τοξικές ρυπαντικές ουσίες. Σήμερα, η ρύπανση και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης παράγουν κόστη τα οποία επωμίζεται συνήθως η κοινωνία και οι μελλοντικές γενιές, και όχι οι ρυπαίνοντες. Αυτό όχι μόνον είναι ολοφάνερα άδικο αλλά επίσης ενθαρρύνει τη συνέχιση της ρύπανσης και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Μετάβαση και πολιτική: Η αντιμετώπιση των παραβάσεων με οικονομικές ποινές είναι προς το παρόν το κύριο μέσο για να αναστρέψουμε το οικονομικό κίνητρο της ρύπανσης, όμως έχει πολλά ελαττώματα, τόσο στην πράξη όσο και στην θεωρία που τη στηρίζει. Πρωτίστως, δίνει ένα κίνητρο για να συμμορφωνόμαστε με τα πρότυπα αλλά κανένα κίνητρο για να τα ξεπερνάμε. Ούτε μας επιτρέπει να θέσουμε ένα ανώτατο επιτρεπτό όριο στις συνολικές εκπομπές μιας συγκεκριμένης ρυπαντικής ουσίας ή στη συνολική απάντληση ενός φυσικού πόρου. Οι τρέχουσες προτάσεις για τη διόρθωση αυτών των μειονεκτημάτων περιλαμβάνουν σχήματα ανωτάτων ορίων και εμπορίας εκπομπών ρύπων (cap-and-trade) και «πράσινους» φόρους. Πολλά τέτοια σχήματα προτάθηκαν και, σε κάποια μέρη, εφαρμόστηκαν κιόλας. Η θέσπιση ανωτάτων ορίων και εμπορίας εκπομπών (για το διοξείδιο το θείου) έφερε ικανοποιητικά αποτελέσματα στη μείωση της όξινης βροχής αλλά πενιχρά αποτελέσματα στη μείωση εκπομπών CO2. Αυτά είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως τελικά, κάθε μορφή ρύπανσης και εξάντλησης των πόρων θα πρέπει να πληρώνεται. Θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι ποσοστό εκπομπών για κάθε τύπο ρυπαντικής ουσίας και τι ποσοστό απάντλησης σε κάθε είδος φυσικού πόρου μπορούν να συντηρήσουν ο πλανήτης και οι βιοπεριοχές του. Στη συνέχεια, τα δικαιώματα για την εκπομπή αυτών των ρυπαντικών ουσιών ή τη χρήση αυτών των πόρων μπορούν να διατεθούν με διάφορους τρόπους. Σε κάποιες περιπτώσεις, ίσως θελήσουμε να διευκρινίσουμε μέσω κεντρικού σχεδιασμού ποιος αναλαμβάνει να κάνει και να χρησιμοποιήσει το καθετί: Ο Α αντλεί 400 κυβικά μέτρα νερού από τον υδροφόρο ορίζοντα, ο αγρότης Β 450 κυβικά μέτρα· το εργοστάσιο Γ 400 κυβικά μέτρα· και ούτω καθεξής. Όμως επειδή αυτό είναι οικονομικά αναποτελεσματικό, στις περισσότερες περιπτώσεις θα προτιμηθεί η φορολόγηση της ρύπανσης και των φυσικών πόρων, ή τα συστήματα καθορισμού ανωτάτων ορίων και εμπορίας ρύπων, για να προσφέρουμε οικονομική επιβράβευση για τη συντήρηση των πόρων και τη μείωση της ρύπανσης. Ακόμα καλύτερο θα ήταν να βασίσουμε το ίδιο το χρηματικό σύστημα στα δώρα της γης διασφαλίζοντας το νόμισμα με τους φυσικούς πόρους του πλανήτη και την ικανότητά του να απορροφά και να μετασχηματίζει τα απόβλητα. Συνέπειες στην οικονομική ζωή: Αυτά τα μέτρα τερματίζουν την αντίθεση ανάμεσα στην οικολογία και την οικονομία. Ευθυγραμμίζουν την βέλτιστη επιχειρηματική απόφαση με τη βέλτιστη περιβαλλοντική απόφαση, θέτοντας τη δύναμη της επιχειρηματικής καινοτομίας στην υπηρεσία του πλανήτη. Θα προκύψουν νέοι, τεράστιοι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας αφιερωμένοι στη διατήρηση των πόρων, τον έλεγχο της ρύπανσης και την αποκατάσταση των τοξικών αποβλήτων. Η παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων με μηδέν απόβλητα θα γίνει ο κανόνας. Το υψηλό κόστος των πρώτων υλών θα ενθαρρύνει την πρόοδο προς την κατεύθυνση της μικρογράφησης και της αυξημένης αποδοτικότητας. Με την ύπαρξη οικονομικών αντικινήτρων για φτηνά αγαθά μιας χρήσης , τα βιομηχανικά προϊόντα θα γίνουν πιο ακριβά, πιο ανθεκτικά και πιο επιδεκτικά στις επισκευές. Θα νοιαζόμαστε περισσότερο για τα πράγματά μας, θα τα συντηρούμε και θα τα φυλάμε. Τα μεγάλα αντικείμενα που απαιτούν πολλούς παραγωγικούς πόρους για την κατασκευή τους, όπως αυτοκίνητα, μηχανήματα, ορισμένα εργαλεία και ορισμένες συσκευές θα χρησιμοποιούνται από κοινού με τη γειτονιά ή κάποια άλλη κοινότητα. Οι οικιστικές περιοχές θα γίνουν πιο συμπαγείς· τα σπίτια θα είναι μικρότερα· και τα μεγαλύτερα σπίτια θα στεγάζουν εκτεταμένες οικογένειες και άλλες οικογενειακές δομές πέρα από την πυρηνική οικογένεια. Όσον αφορά την εξάλειψη των προσόδων, τα μέτρα αυτά θα μετατοπίσουν τους φόρους από τα εισοδήματα προς τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, ώστε να φορολογούμαστε όχι γι’ αυτό που συνεισφέρουμε αλλά γι’ αυτό που παίρνουμε. Τελικά, το εισόδημα δεν θα φορολογείται καθόλου, ελευθερώνοντάς μας από το επαχθές καθήκον της τήρησης αρχείων και του παρεμβατικού κυβερνητικού ελέγχου.
Κίνητρα: επειδή ο θεσμός της κοινότητας διαλύεται σε όλον τον κόσμο, ο κόσμος λαχταράει την επιστροφή σε τοπικές οικονομίες στις οποίες γνωρίζουμε προσωπικά τους ανθρώπους από τους οποίους εξαρτόμαστε. Θέλουμε να συνδεόμαστε με ανθρώπους και τόπους, όχι να χανόμαστε μέσα σε μία ανώνυμη παγκόσμια μονοκουλτούρα. Επιπλέον, η παγκόσμια παραγωγή αγαθών προωθεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των διαφορετικών τόπων, υποδαυλίζοντας μια «κούρσα προς τον πάτο» στους μισθούς και στους περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Επιπλέον, όταν η παραγωγή και οι οικονομικές συναλλαγές συμβαίνουν τοπικά, οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες των πράξεών μας είναι πολύ πιο φανερές, ενισχύοντας έτσι την έμφυτη ευσπλαχνία μας. Μετάβαση και πολιτική: Η τάση για την τοπική οικονομία υπάρχει ήδη. Η κορύφωση του κόστους της ενέργειας και η οικολογική συνείδηση ωθούν τις επιχειρήσεις να προμηθεύονται περισσότερα υλικά από τον τόπο τους, και εκατομμύρια καταναλωτές συνειδητοποιούν τα οφέλη στην υγεία από την κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών που έχουν παραχθεί τοπικά. Οι άνθρωποι σε όλα τα μέρη της γης δείχνουν μια ισχυρή επιθυμία να επανασυνδεθούν με την κοινότητα, και ορισμένες τοπικές κυβερνήσεις πόλεων και περιφερειών έχουν λανσάρει καμπάνιες ενίσχυσης της αγοράς τοπικών προϊόντων. Χιλιάδες κοινότητες σε όλη τη γη έχουν κυκλοφορήσει τοπικά νομίσματα, και παρόλο που αυτά αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα των νομισμάτων σήμερα, εξοικειώνουν τους ανθρώπους με την ιδέα και παρέχουν το πρότυπο για μελλοντικά τοπικά νομίσματα τα οποία θα διασφαλίζονται από τις τοπικές κυβερνήσεις. Τα άλλα στοιχεία των ιερών οικονομικών λειτουργούν σε συνεργασία με την εντοπιοποίηση. Η απορρόφηση των διαφόρων ειδών κόστους καταργήσει πολλές πλασματικές οικονομίες κλίμακας που ευνοούν τη μεταφορά υλικών σε μακρινές αποστάσεις, ενώ η εξάλειψη των προσόδων θα μετριάσει την απαράδεκτη ανισότητα των αμοιβών που υπάρχει σήμερα ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες.(1) Και οι δύο αυτοί παράγοντες θα ενθαρρύνουν την αναστροφή ενός μέρους της οικονομικής παγκοσμιοποίησης που συνέβηκε στα τελευταία διακόσια χρόνια. Στο μεταξύ, αφού μεγάλο μέρος των φυσικών, κοινωνικών, και πολιτιστικών κοινών αγαθών έχει χαρακτήρα τοπικό ή χαρακτήρα βιοπεριοχής, ένα σύστημα που διασφαλίζεται με τα κοινά αγαθά είναι φυσικά αναμενόμενο να ενισχύσει την τοπική πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία. Οι πρόσφατες οικονομικές κρίσεις έδειξαν ότι μόλις σταματήσουν να λειτουργούν τα εθνικά νομίσματα, οι τοπικές κυβερνήσεις δραστηριοποιούνται γρήγορα για τη δημιουργία του δικού τους νομίσματος. Συνέβη στην Αργεντινή το 2002· παραλίγο να συμβεί στην Καλιφόρνια το 2009· και με την πιθανή διάσπαση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), μία σημαντική αυτονόμηση στο νόμισμα με την επιστροφή σε μικρότερα κράτη ενδέχεται να συμβεί στην Ευρώπη. Καθώς η σημερινή κρίση βαθαίνει, οι τοπικές κυβερνήσεις και τα μικρότερα κράτη θα έχουν μια ευκαιρία να ανακτήσουν την οικονομική τους ανεξαρτησία εκδίδοντας νόμισμα και προστατεύοντάς το από τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές μέσω ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, μέσω της επιβολής φόρου στην αγοραπωλησία συναλλάγματος και ούτω καθεξής. Επίσης οι κυβερνήσεις μπορούν να προσφέρουν προνομιακή μεταχείριση στις τοπικές επιχειρήσεις όσον αφορά την εκχώρηση συμβολαίων. Τέλος, οι τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις μπορούν να ανακτήσουν την πιστοληπτική τους ανεξαρτησία από τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές ιδρύοντας δημόσιες τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Οικονομική ζωή: Ενώ πολλά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και υπηρεσίες είναι από τη φύση τους παγκοσμιοποιημένα, κρυφές επιχορηγήσεις και δεκαετίες πολιτικής έχουν ρίξει μέσα στην παγκοσμιοποιημένη εμπορευματική οικονομία και πολλά πράγματα που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να έχουν τοπικό χαρακτήρα. Στο μέλλον, αυτά θα επανέλθουν στην τοπική παραγωγή. Το μεγαλύτερο μέρος της τροφής μας θα καλλιεργείται στις βιοπεριοχές όπου ζούμε. Για την κατασκευή των σπιτιών και πολλών βιομηχανικών προϊόντων θα χρησιμοποιούνται τοπικά υλικά, συχνά ανακυκλωμένα, και η κατασκευή θα γίνεται σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Οι μικρές πόλεις θα γνωρίσουν μια οικονομική αναγέννηση, και το κέντρο τους θα ξαναγεμίσει από αυθεντικές τοπικές επιχειρήσεις.
Κίνητρα: Η τεχνολογική πρόοδος χιλιάδων ετών έκανε εξαιρετικά εύκολη την παραγωγή των ποσοτικά προσδιορίσιμων αγαθών που είναι απαραίτητα για τη ζωή. Αυτή η πρόοδος, δώρο των προγόνων μας, θα πρέπει να είναι κοινή περιουσία όλης της ανθρωπότητας. Ο καθένας αξίζει ένα μερίδιο στον πλούτο για τη δημιουργία του οποίου συνέβαλε και ο ίδιος. Το ίδιο ισχύει και για τον φυσικό πλούτο της γης, που δεν δημιουργήθηκε από κανέναν άνθρωπο. Το τρέχον οικονομικό σύστημα ουσιαστικά μας αναγκάζει να δουλεύουμε για ό,τι είναι ήδη δικό μας. Είναι πιο δίκαιο να πληρώνουμε τα χρήματα που προκύπτουν από τον φόρο στην αξία της γης, τους φόρους ρύπανσης και ούτω καθεξής (δείτε το 2 και το 3 παραπάνω) σε όλους τους πολίτες σαν κοινωνικό μέρισμα. Αυτό επίσης βοηθάει να μετριάσουμε τη συγκέντρωση του πλούτου και να αποτρέψουμε τις αποπληθωριστικές κρίσεις. Το κοινωνικό μέρισμα ιδανικά θα προσφέρει ίσα-ίσα το ποσό που χρειάζεται για να καλυφθούν τα απαραίτητα για τη ζωή· πέρα από αυτό, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να έχουν την επιλογή να κερδίζουν τα δικά τους χρήματα. Ελευθερώνει την εργασία από την πίεση της ανάγκης· οι άνθρωποι θα εργάζονται επειδή το επιθυμούν, όχι επειδή πρέπει. Μετάβαση και πολιτική: Κοινωνικό μέρισμα υπάρχει ήδη στην πολιτεία της Αλάσκα, όπου κάθε πολίτης συμμετέχει στην απόδοση εισπράξεων από το κρατικό πετρέλαιο και λαμβάνει μια ετήσια επιταγή μερικών χιλιάδων δολαρίων. Οι πρόσφατες επιταγές κινήτρου είναι ένας ακόμα προάγγελος του κοινωνικού μερίσματος που πρόκειται να έρθει. Ένα ακόμα μοντέλο που βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή είναι το σύστημα κοινωνικής μέριμνας που χλευάζεται με τον όρο «προνοιακά δικαιώματα». Θα μπορούμε όμως να ασπαστούμε αυτόν τον χαρακτηρισμό και να τον επεκτείνουμε σε κάθε πολίτη – στο κάτω-κάτω, δεν έχουμε όλοι μας δικαιώματα στον τεράστιο, άφθονο πλούτο που μας κληροδότησαν ο πλανήτης Γη και οι πρόγονοί μας; Προνοιακά δικαιώματα που είναι ήδη σε ισχύ, όπως τα κουπόνια διατροφής, η δημόσια ασφάλιση υγείας, η μείωση φόρων στις οικογένειες με παιδιά με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, τα προγράμματα κοινωνικής μέριμνας, το επίδομα ανεργίας και οι επιταγές κινήτρου μπορούν να επεκταθούν και εφαρμοστούν σε διεθνές επίπεδο. Τέτοιου είδους μέτρα πάνε κόντρα στην τρέχουσα πολιτική τάση της «λιτότητας», όμως η γοργά εξελισσόμενη ανέχεια που εκτρέφουν αυτού του είδους οι πολιτικές μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή και πολιτική αναστάτωση. Εκείνη τη χρονική στιγμή, θα αναδειχτεί η πολιτική βούληση για αναδιανομή του πλούτου. Όταν συμβεί αυτό, ας μην σκεφτούμε τιμωριτικά φορολογώντας τους πλούσιους· είναι καλύτερο να προσανατολιστούμε στο να δώσουμε σε όλους τους πολίτες αυτό που τους αναλογεί. Ένα κοινωνικό μέρισμα είναι μια συγκεκαλυμμένη αναδιανομή του πλούτου επειδή καθώς όλοι λαμβάνουν εξίσου ενώ οι πλούσιοι πληρώνουν αναλογικά περισσότερους φόρους για να το χρηματοδοτήσουν.(2) Σύμφωνα με το όραμα αυτού του βιβλίου, το κοινωνικό μέρισμα θα χρηματοδοτείται από το νόμισμα αρνητικού επιτοκίου, τις εισφορές ρύπανσης και τις πληρωμές για τη χρήση των κοινών αγαθών (βλέπετε 1, 2 και 3 παραπάνω). Οικονομική ζωή: Ενώ θα συνεχίσουν να υπάρχουν φτωχοί και πλούσιοι, η φτώχια δεν θα είναι πλέον πηγή μεγάλης αγωνίας. Εκείνοι που προσανατολίζονται στη δημιουργία πραγμάτων που οι άλλοι άνθρωποι επιθυμούν και χρειάζονται θα κερδίζουν περισσότερα χρήματα· εκείνοι που εστιάζουν στην απλότητα, τη ζωή στη φύση ή την καλλιτεχνική έκφραση ίσως χρειαστεί να επιβιώνουν απλώς με τα απαραίτητα. Πάντως, ο σκοπός της οικονομικής ζωής δεν θα είναι πια «η εξασφάλιση των προς το ζην». Απελευθερωμένοι από εκείνη την πίεση, θα χρησιμοποιήσουμε τα χαρίσματά μας για να επιτύχουμε ό,τι μας εμπνέει – για ολοένα και περισσότερους από εμάς αυτό είναι η θεραπεία της κοινωνίας και του πλανήτη από τις καταστροφές της Διάστασης. (Αν συνεχίζετε να πιστεύετε ότι η απελευθέρωση από την πίεση του αγώνα για την επιβίωση θα οδηγήσει σε ασωτεία και τεμπελιά, πηγαίνετε πίσω και ξαναδιαβάστε το «Η Επιθυμία για Εργασία» στο Κεφάλαιο 14).
Κίνητρα: Στην διάρκεια εκατοντάδων ετών εφευρέσεων μέσων εξοικονόμησης εργατικού δυναμικού, από τη στρεφόμενη ρόκα μέχρι τον ψηφιακό υπολογιστή, σε κάθε μας βήμα επιλέγαμε να καταναλώνουμε περισσότερο αντί να εργαζόμαστε λιγότερο. Αυτή η επιλογή μας, που κατευθυνόταν από το οικονομικό σύστημα, συνόδευσε μία επιταχυνόμενη μείωση του κοινωνικού και φυσικού κεφαλαίου. Σήμερα, η επιλογή της επιταχυνόμενης κατανάλωσης δεν μας είναι πλέον διαθέσιμη. Απούσης της κινητήριας δύναμης του θετικού επιτοκίου με μηδενικό κίνδυνο, δεν θα χρειαζόμαστε πια την οικονομική ανάπτυξη για να προωθούμε τη ροή κεφαλαίων, και θα γίνει εφικτή η επίτευξη μιας οικονομία αποανάπτυξης. Η τεχνολογία θα συνεχίσει να προοδεύει και θα μας μείνει η δεύτερη επιλογή: να εργαζόμαστε λιγότερο ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, να εργαζόμαστε λιγότερο για την απόκτηση χρημάτων.
|